Strefa pacjenta - Przewodnik dla pacjenta

Ból pleców to jedna z najczęstszych dolegliwości. Dotyka większość osób dorosłych przynajmniej raz w ciągu życia.

W 85% przypadków ból pleców, choć może być dokuczliwy, nie świadczy o żadnej zagrażającej zdrowiu patologii. Ból pleców spowodowany jest siedzącym trybem życia, brakiem aktywności fizycznej lub nieprawidłową postawą. Najczęściej jest to związane z charakterem pracy, jaką wykonujemy – upowszechnienie się komputerów niejako wymusza na nas ciągłą pozycję siedzącą – i sposobem odpoczynku: przed komputerem lub telewizorem, a nie w sposób aktywny. Sprawia to, że na ból pleców skarżą się ludzie w każdym wieku.

Jakie są przyczyny bólu pleców?

W większości przypadków przyczyną bólu pleców jest przeciążenie kręgosłupa. Dochodzi do niego, gdy to, co robimy przekracza wytrzymałość lub wydolność kręgosłupa i jego elementów. Przeciążenia te dotyczą głównie struktur okołokręgosłupowych – mięśni, więzadeł, ścięgien, krążków międzykręgowych, stawów – i wpływają na działanie całego kręgosłupa. Nadmierne i niesymetryczne napięcie tkanek powoduje ból.

Dlaczego siedzenie jest szkodliwe?

Siedzenie bardziej obciąża kręgosłup niż stanie, leżenie czy chodzenie, a najbardziej obciążające jest siedzenie przy komputerze, z rękami wysuniętymi do klawiatury. Dzieje się tak, ponieważ siedząc często przybieramy nieprawidłową pozycję – głowę pochylamy do przodu lub zadzieramy do góry, nie mamy podparcia pleców. Dodatkowo im dalej wysuwamy ręce w kierunku klawiatury, tym bardziej obciążamy krążki międzykręgowe. Ręce powinny być oparte o blat biurka, ale niewysunięte daleko do przodu. Ponadto podczas pracy przy komputerze wielokrotnie powtarzamy te same czynności, np. sterowanie myszą komputerową czy pisanie na klawiaturze, oraz mało się ruszamy. Inne czynniki mające negatywny wpływ na kręgosłup to:

• Niewłaściwie zorganizowane stanowisko pracy – np. krzesło bez możliwości dopasowania do indywidualnych wymagań pracownika lub niewłaściwe ustawienie monitora
• Stres – obciążenie psychiczne i ilość oraz tempo pracy
• Wadliwe oświetlenie – np. świecące prosto w oczy
• Nadmierny hałas

Kto jest szczególnie narażony na ból pleców?

Osoby, które są szczególnie zagrożone wystąpieniem bólu pleców to:

• Osoby z nadwagą – nadmierne kilogramy dodatkowo obciążają kręgosłup
• Osoby palące – palenie może powodować uszkodzenia tkanek
• Kobiety w ciąży – ciężar dziecka dodatkowo obciąża kręgosłup i powoduje hiperlordozę, czyli nadmierne wygięcie części lędźwiowej kręgosłupa
• Osoby długotrwale stosujące leki mogące osłabiać tkankę kostną, np. glikokortykosteroidy
• Osoby zestresowane lub z depresją

Inne przyczyny bólu pleców to: dyskopatie i zmiany zwyrodnieniowe, zmiany pourazowe, zniekształcenia i złamania kręgów spowodowane osteoporozą, wady rozwojowe kręgosłupa, różne choroby struktur kostnych, zmiany chorobowe układu nerwowego, choroby pochodzenia pozakręgosłupowego, psychosomatyczne zespoły bólowe.

Kiedy z bólem pleców trzeba pójść do lekarza?

Sytuacje, które powinny skłonić Cię do niezwłocznego zgłoszenia się po pomoc do lekarza, to:

• Gdy podjęte leczenie nie daje rezultatu i ból pozostaje bez zmian lub zwiększa się
• Gdy ból promieniuje do ręki, uda, łydki lub stopy
• Gdy pojawią się problemy z oddawaniem moczu
• Gdy pojawi się osłabienie siły mięśniowej, np. zahaczanie stopą o dywan lub brak siły by zacisnąć pięści
• Gdy występuje niezamierzona utrata wagi
• Gdy bólowi pleców towarzyszy gorączka
• Gdy bólowi pleców towarzyszy ból w klatce piersiowej
• Gdy ból pojawił się po urazie np. stłuczce samochodowej czy upadku

W jaki sposób diagnozuje się przyczynę bólu pleców?

Diagnoza większości przypadków bólu pleców nie wymaga badań obrazowych, takich jak RTG czy rezonans. Badania naukowe nie wykazują związku pomiędzy wystąpieniem lub nasileniem bólu, a zmianami w kręgosłupie widocznymi w badaniach obrazowych. W związku z tym do postawienia prawidłowej diagnozy wystarczy szczegółowy wywiad oraz badanie fizykalne, wykonane przez wykwalifikowanego fizjoterapeutę. Jeżeli podczas wizyty stwierdzi on niepokojące objawy, wymagające konsultacji lekarskiej i dalszej diagnostyki, to skieruje Cię do odpowiedniego specjalisty — ortopedy, neurologa lub neurochirurga.

Badania, które wykonuje się w dalszej diagnostyce to:

• Badania obrazowe, m.in. przy użyciu promieni rentgenowskich lub rezonansu magnetycznego
• Badania laboratoryjne
• Elektromiografia

Jak leczy się ból pleców?

Leczenie bólu pleców opiera się na:

• Samoopiece – utrzymanie aktywności ruchowej i stosowanie się do zaleceń specjalisty. U pacjentów z bólem trwającym mniej niż 4 tygodnie dolegliwości łagodzi ogrzewanie bolącego miejsca.
• Leczeniu farmakologicznym, np. ibuprofenem lub paracetamolem
• Jeżeli ból trwa dłużej niż 4 tygodnie – regularnych ćwiczeniach fizycznych zaleconych przez fizjoterapeutę.

Czym grozi ignorowanie bólu pleców?

Ból pleców jest sygnałem ostrzegawczym mówiącym, że niedostatecznie dbamy o nasz kręgosłup. Jeżeli w tym momencie nie zmotywujemy się do zmiany nawyków to może dojść do powstania zmian zwyrodnieniowych, które są nieodwracalne.

Poważnym powikłaniem nadmiernego obciążenia kręgosłupa jest wypuklina jądra miażdżystego dysku, potocznie nazywana „wypadnięciem dysku”. Może ona uciskać nerwy rdzeniowe i prowadzić do ich porażenia oraz problemów np. z nietrzymaniem moczu i stolca. Znacznie utrudnia to sprawne funkcjonowanie, a czasami jedynym sposobem leczenia jest operacja i długotrwała rehabilitacja.

Jak zapobiegać bólowi pleców?

Profilaktyka bólu pleców opiera się na zmniejszeniu obciążenia kręgosłupa podczas codziennych czynności. Żeby to osiągnąć nie trzeba rezygnować z pracy czy zarzucać prowadzenia samochodu, wystarczy tylko przestrzegać kilku prostych zasad:

• Gdy siedzisz to pamiętaj o zachowaniu prawidłowej postawy: miej proste plecy, podeprzyj je w części lędźwiowej, trzymaj ręce blisko linii ciała, miej przedmioty w zasięgu ręki, nie wychylaj się za bardzo do przodu.
• Regularnie, nawet co godzinę, rób krótkie przerwy podczas pracy – a podczas nich najlepiej poćwicz. Przykłady ćwiczeń przedstawione są niżej.
• Gdy chcesz podnieść coś z podłogi to ugnij kolana, a nie tułów – zachowując proste plecy, zmniejszasz obciążenie kręgosłupa.
• Unikaj gwałtownych ruchów, szarpnięć, ponieważ to one stwarzają największe ryzyko powstania urazu.
• Gdy niesiesz ciężkie przedmioty to trzymaj je z przodu, blisko ciała i, jeżeli to możliwe, rozkładaj ciężar na obydwie ręce.
• Gdy przenosisz przedmioty to unikaj skrętu tułowia i dbaj, żeby barki były w tej samej linii co biodra.
• Jeżeli jest to możliwe to ciężkie przedmioty pchaj, a nie ciągnij i staraj się wykorzystać siłę i masę całego ciała.
• Gdy zamierzasz dłużej stać w kuchni lub podczas prasowania to korzystaj z podnóżka i stawiaj na nim jedną nogę. Podnóżkiem może być np. pudełko po butach lub plastikowy „stopień” dla dzieci. Poza tym staraj się zachować proste plecy – możesz to osiągnąć np. poprzez regulację wysokości deski do prasowania.
• Unikaj długiego trzymania rąk powyżej barków lub nad głową, ponieważ przeciąża to kręgosłup, a dodatkowo może wywołać ból głowy i omdlenie. Lepiej użyj drabiny lub rób przerwy.
• Nie myj włosów nad wanną lub zlewem, gdyż nadmierne wygięcie pleców obciąża kręgosłup szyjny i lędźwiowy. Do mycia włosów używaj słuchawki prysznicowej.
• Zawsze realnie oceniaj to, co chcesz zrobić i to zanim przystąpisz do działania. W razie potrzeby poproś kogoś o pomoc.
• Dobierz odpowiedni materac – nie za miękki, nie za twardy, dopasowany do masy ciała i Twoich indywidualnych potrzeb. Dzięki temu poprawisz swój komfort spania i pozwolisz kręgosłupowi na zasłużony odpoczynek.

Kolejnym istotnym czynnikiem wpływającym nie tylko na ból pleców, ale w ogóle na nasze samopoczucie, jest odpowiednia dieta – jedzenie warzyw, owoców, picie dużej ilości wody (minimum 1,5 l dziennie) – i pilnowanie prawidłowej masy ciała.

Bardzo ważnym elementem zapobiegania bólowi pleców jest też regularna, minimum 30 minut 3 razy w tygodniu, aktywność fizyczna. Najlepsze sporty to takie, które angażują różne grupy mięśni, np. pływanie, pilates czy jazda na rowerze. Ćwiczenia zawsze rozpoczynaj od krótkiej, kilkuminutowej rozgrzewki i rozciągnięcia mięśni.

Jeżeli jednak nie lubisz uprawiać sportów to staraj się wypoczywać aktywnie – zamiast windy używaj schodów, chodź na spacery, zapisz się na kurs tańca…

Jak możesz ćwiczyć będąc w pracy?

Przedstawiamy przykłady ćwiczeń, które możesz wykonywać podczas krótkich przerw w pracy:

1. Ćwiczenia, które możesz wykonać siedząc przy biurku:

• Oprzyj się o oparcie i odchyl górną część tułowia i głowę do tyłu.
• Przenieś wyprostowane ręce za oparcie krzesła i wykonuj wymachy rąk do tyłu.
• Spleć palce rąk przed klatką piersiową. Ciągnij mocno dłonie, próbując rozerwać chwyt.

2. Ćwiczenia, które możesz wykonać, jak wstaniesz od biurka:

• Wykonaj krążenia barkami w przód i w tył, następnie ściągnij łopatki do tyłu. Wytrzymaj 10 sekund.
• Spleć palce rąk za plecami. Wykonuj uniesienia wyprostowanych rąk do góry, nie pochylając tułowia do przodu.
• Stań w drzwiach, oprzyj dłonie o futrynę. Naciskaj na nią, jakbyś chciał ją przesunąć lub rozsunąć.
• Wykonaj wspięcie na palcach nóg i piętach.

 

Dlaczego powinieneś posiadać wiedzę na temat HIV I AIDS?

Liczba osób zakażonych HIV, a w następstwie tego chorych na AIDS, wciąż wzrasta. Istotny jest również fakt, że w przeciwieństwie do tego, co często mówią ludzie, każdy - bez względu na swoją przynależność rasową, wyznanie religijne lub orientację seksualną - może zostać zakażony. W związku z tym wiedza na temat HIV i AIDS jest niezbędna każdemu człowiekowi.

1. Czy prawdą jest, że problem AIDS należy już do przeszłości?

Nie, nie jest to prawdą. Na świecie każdego dnia zakaża się HIV około 14 tys. osób, a około 8 tys. osób każdego dnia umiera z przyczyn związanych z HIV/AIDS. W Polsce każdego roku wykrywa się ponad 500 zakażeń HIV. Epidemia jest obecna na świecie od ponad dwudziestu lat. Pomimo działań zapobiegawczych oraz programów edukacyjnych skierowanych do społeczeństwa, liczba nowych zakażeń stale rośnie, a prognozy wskazują, że ta tendencja będzie się nadal utrzymywać. Wiele osób nie dostrzega potencjalnego niebezpieczeństwa związanego ze swoim ryzykownym zachowaniem i możliwością zakażenia się w przeszłości. HIV i AIDS są problemem zarówno dnia dzisiejszego, jak i jutrzejszego.

HIV i AIDS w Polsce - dane od początku epidemii (1985 r.) do końca czerwca 2006 roku

• 10.203 zakażonych ogółem
• 5.344 zakażonych w związku z używaniem narkotyków
• 1.784 zachorowań na AIDS
• 819 chorych zmarło

2. Czy naprawdę każdy może zakazić się HIV lub mieć AIDS?

Tak. Każdy, bez względu na pochodzenie rasowe, religię lub orientację seksualną, kto odbywa stosunek płciowy bez zabezpieczenia, jest narażony na zakażenie. Zarówno to, co robisz oraz to, czego nie robisz, może narazić Cię na ryzyko zakażenia HIV. Epidemia swoim zasięgiem objęła na świecie już wszystkie państwa. W niektórych z nich poziom zakażeń jest wyższy niż w innych. Także główne drogi przenoszenia się HIV różnią się w zależności od kraju. Niemniej jednak codziennie na świecie wiele osób zakaża się HIV. Do większości z tych zakażeń dochodzi poprzez kontakty seksualne.

3. Czy wiesz czym jest HIV?

HIV to nazwa wirusa, pochodząca od skrótu angielskiej nazwy human immunodeficiency virus, co po polsku oznacza: ludzki wirus upośledzenia odporności. HIV może rozwinąć się w AIDS po upływie 6 – 11 lat. Nasz organizm wyposażony jest w mechanizm obronny – system immunologiczny, który zwalcza atakujące nas infekcje oraz choroby. HIV powoli osłabia ten system, aż do jego ostatecznego zniszczenia. Wirus może przez wiele lat dokonywać uszkodzeń w systemie immunologicznym, zanim osoba za-każona zacznie chorować. Osoba żyjąca z HIV może mieć dobre samopoczucie i nie wiedzieć nawet o tym, że jest zakażona wirusem. Zakażenia HIV nie można rozpoznać po wyglądzie! To, że ktoś jest zakażony HIV, nie musi oznaczać, iż ma AIDS, ani że wkrótce będzie poważnie chory.

4. Czy wiesz czym jest AIDS?

Od angielskiej nazwy acquired immunodeficiency syndrome, po polsku zespół nabytego upośledzenia odporności – to końcowy etap zakażenia HIV, charakteryzujący się wystąpieniem chorób definiujących AIDS, pojawiający się zwykle po wielu latach trwania infekcji HIV. AIDS nie jest pojedynczą chorobą, lecz zespołem objawów różnych chorób, które w charakterystyczny sposób atakują osoby zakażone HIV. Wiele z tych chorób występuje powszechnie i nie są one zwykle szkodliwe dla osób z nieuszkodzonym systemem immunologicznym. Niemniej jednak dla kogoś, kto ma poważnie uszkodzony system odpornościowy, niektóre z tych chorób mogą być nawet śmiertelne.

 

 

5. Istnieją tylko 3 drogi przenoszenia HIV:

 

 

Przez 25 lat trwania epidemii HIV/AIDS nie poznano innych dróg przenoszenia zakażenia!

 

6. Czy osoby zakażone HIV mogą mieć dzieci?

TAK. Jeśli kobieta zakażona HIV wie o swojej infekcji, podczas ciąży pozostaje pod opieką nie tylko ginekologa-położnika, ale także specjalisty od terapii AIDS, wówczas szanse na urodzenie zdrowego dziecka wynoszą ponad 98%.
W przypadku pary, w której zakażony HIV jest mężczyzna również możliwe jest bezpieczne posiadanie dzieci. Plemniki nie przenoszą wirusa, który znajduje się w innych komórkach płynu nasiennego. Dokładne „wypłukanie” plemników (opracowano metody pozwalające na to) i podanie ich kobiecie chroni ja przed zakażeniem. A jeśli kobieta nie będzie zakażona HIV dziecku nic nie grozi.

Ryzyko przeniesienia zakażenia podczas ciąży, porodu lub podczas karmienia piersią noworodka – jeśli kobieta nie wie o swoim zakażeniu – wynosi około 40%. Jeśli kobieta wie o zakażeniu, a podczas ciąży pozostaje pod opieką nie tylko ginekologa-położnika, ale także specjalisty zajmującego się terapią osób zakażonych, wówczas ryzyko to wynosi około 1%.

7. Ważna jest znajomość dróg, którymi wirus HIV nie jest przenoszony:

• Nie przenosi się przez kichanie, kaszel, przebywanie z osoba zakażoną w tym samym miejscu lub komunikacji miejskiej
• Nie przenosi się przez ugryzienia owadów lub zwierząt
• Przez wspólne używanie sztućcy, ręczników, toalety, wanny, basenu
• Przez dotyk

8. Kiedy uzyskasz pewność, że jest HIV pozytywny?

Zakażenie HIV rozpoznać można tylko po wykonaniu testu w kierunku obecności przeciwciał anty-HIV. W innych badaniach laboratoryjnych wykonywanych z różnych przyczyn, np. w ramach badań okresowych w pracy, nie można stwierdzić zmian, które świadczyłyby o zakażeniu HIV.

9. Czy w przypadku wykrycia u Ciebie wirusa HIV  polskie prawo nakazuje Ci zgłosić to Twojemu pracodawcy?

W większości rozwiniętych krajów świata poufność danych medycznych jest prawem pacjenta, a pracownicy służby zdrowia mają obowiązek zachowania tajemnicy dotyczącej stanu zdrowia i wyników badań swoich pacjentów. Warto też pamiętać, iż osoby żyjące z HIV, świadome swego zakażenia, zwykle chronią innych przed kontaktem ze swoją krwią. Problem jednak w tym, iż nie wszyscy wiedzą o swoim zakażeniu. Dlatego, zamiast poszukiwać informacji o czyimś zakażeniu lepiej jest zawsze traktować krew innej osoby jako potencjalnie zakaźną i przestrzegać podstawowych zasad higieny.
Rekomendacje, dotyczące sposobu traktowania HIV/AIDS w środowisku pracy, Międzynarodowa Organizacja Pracy opublikowała w 2001 roku . Zawierają one szereg norm postępowania adresowanych do wszystkich aktorów, współtworzących środowisko pracy, przytaczamy następujące:

• Nie można wymagać testów na obecność HIV przy przyjmowaniu do pracy ani przy przedłużaniu zatrudnienia.
• Test na obecność HIV nie powinien być warunkiem uczestnictwa i korzystania z powszechnego ubezpieczenia społecznego, zakładowych programów ubezpieczeniowych ani ubezpieczenia zdrowotnego.
• Obowiązkowe badania lekarskie nie powinny obejmować testu na obecność HIV.
• Firmy ubezpieczeniowe nie powinny wymagać testów na obecność HIV przed podjęciem się ubezpieczenia danego stanowiska pracy. Kalkulację składek należy przeprowadzić według danych epidemiologicznych, dotyczących całej populacji.
• Dotyczące HIV/AIDS informacje na temat pracowników powinny być ściśle poufne i przechowywane wyłącznie w dokumentacji medycznej pracownika.
• Pracownicy nie powinni być zmuszani do informowania swoich kolegów o stanie zdrowia.
• Pracownicy zakażeni HIV lub chorzy na AIDS nie powinni być traktowani gorzej niż pracownicy chorzy na inne poważne dolegliwości (dotyczy zasiłków, płac, awansów).
• Dopóki zakażony/chory może daną pracę wykonywać (nie ma ku temu medycznych przeciwwskazań), powinien mieć normalne poczucie bezpieczeństwa zatrudnienia i możliwości przeniesienia się lub awansu.
• Pracodawcy powinni w porozumieniu z przedstawicielami pracowników – w rozsądnych granicach – pójść na rękę pracownikom chorym na AIDS i dolegliwości pochodne, umożliwiając im: zmianę czasu pracy, specjalistyczne wyposażenie, przerwy wypoczynkowe, korzystanie z badań lekarskich, zwolnień chorobowych, pracę w niepełnym wymiarze czasu pracy, powrót do pracy po przerwie na leczenie.
• Zakażenie HIV nie może być powodem zwolnienia z pracy.

10. Czy to, że HIV jest pozytywny oznacza, że masz AIDS?

Wynik ujemny (negatywny) oznacza, że nie znaleziono przeciwciał anty-HIV. Ale jeśli badanie wykonano za wcześnie, nie musi być prawdą, że nie doszło do zakażenia HIV. Jeśli badanie wykonano przed upływem 12 tygodni od potencjalnego momentu zakażenia, wówczas wynik testu może być fałszywie ujemny. Nie można bowiem wykluczyć, iż doszło do zakażenia, a tylko nie powstała dostatecznie duża ilość przeciwciał przeciwko wirusowi, tylko test ich „nie zauważył”. Ten okres od zakażenia do momentu pojawienia się przeciwciał anty-HIV nosi nazwę okienka serologicznego. Jeśli minęło 12 tygodni i więcej od „ryzykownego zachowania”, a wynik testu jest ujemny, oznacza to, iż w 100% nie doszło do zakażenia.

Pozytywny wynik testu. Oznacza to, że przeciwciała anty-HIV zostały wykryte w Twojej krwi, a więc jesteś zakażony HIV. Osoba, która otrzymała pozytywny wynik testu, będzie już zakażona przez całe życie. Pozytywny wynik testu nie wskaże jednak, kiedy dana osoba się zakaziła, lub kiedy zachoruje na AIDS. Pozwoli jednak w sposób fachowy prowadzić kontrolę systemu odporności tego człowieka oraz zastosować leczenie, które będzie opóźniało postęp choroby i chroniło pacjenta przed innymi infekcjami. Każdy, kto chce się poddać testowi, powinien przemyśleć bardzo dokładnie, dlaczego robi ten test. Musimy zdać sobie sprawę również z tego, jakie znaczenie będzie miała dla nas wiadomość o pozytywnym wyniku testu. Warto zastanowić się również nad tym, czy w przypadku, gdy nie zdecydujemy się na wykonanie testu, będziemy mogli nadal żyć spokojnie.

11. Gdzie najlepiej zrobić test na HIV?

Najbezpieczniej wykonać test w Punktach Konsultacyjno - Diagnostycznych, w których testy wykonywane są bezpłatnie i ANONIMOWO, prowadzone jest także poradnictwo przed i po teście.http://www.aids.gov.pl/

12. Czy istnieje wysokie ryzyko zakażenia HIV lub AIDS przebywając lub pracując z kimś zakażonym, codziennie przez dłuższy okres czasu?

NIE. Wirus nie przenosi się w kontaktach socjalnych. Osoby żyjące z HIV, dzięki dostępnym obecnie lekom antyretrowirusowym, znacznie dłużej są w stanie normalnie żyć, powinny więc móc także normalnie pracować, by móc zarabiać na swoje utrzymanie.

13. Co oznacza dla Ciebie wykrycie wirusa HIV?

Zrobienie sobie testu jest bardzo osobistą decyzją. Jedynie bezpośrednio zainteresowana osoba powinna zadecydować o tym, czy wykonać to badanie. Należy bardzo poważnie przemyśleć swoje postanowienie ze względu na emocjonalne konsekwencje z tym związane. Poznanie prawdy i stwierdzenie, że jest się zakażonym HIV może całkowicie zmienić nasze dotychczasowe życie. Bardzo istotna jest wówczas pomoc doświadczonego lekarza lub psychologa, profesjonalnie zajmującego się poradnictwem w tej dziedzinie. Profesjonalnie przeprowadzone poradnictwo uświadomi w pełni, co oznacza wykonanie testu. Stwierdzenie u badanej osoby zakażenia HIV może być silnie stresującym wydarzeniem i wywołać poważne zmiany zarówno w psychice, jak i w całym życiu człowieka.

14. Czy HIV można wyleczyć?

Nie. W chwili obecnej jedynie zapobieganie jest skutecznym sposobem zahamowania rozprzestrzeniania się HIV. W praktyce oznacza to bezpieczniejszy seks zawsze z użyciem prezerwatywy, nie używanie wspólnych igieł czy strzykawek w przypadku zażywania narkotyków drogą dożylną. Odpowiednie leczenie chorób przenoszonych drogą płciową, wczesne zapobieganie infekcjom oportunistycznym, więcej informacji o wymaganej diecie, ćwiczenia fizyczne i unikanie stresu, pomogą zwolnić postęp choroby i oddalą wystąpienie AIDS.

15. Czy istnieje szczepionka chroniąca przed zakażeniem HIV?

Nie. Ze względu na to, że HIV jest skomplikowanym oraz często mutującym się wirusem i wykrywane są wciąż nowe jego podtypy, trudno jest otrzymać efektywną szczepionkę. Mimo wielu badań eksperymentalnych i otrzymania kilkunastu prototypów szczepionek, dotychczas nadal brak danych dowodzących ich wysokoprocentowej skuteczności. Opracowanie oraz przetestowanie szczepionek w aspekcie ich bezpieczeństwa jest procesem długotrwałym i wymagającym wielu badań klinicznych.

16. Jakie rodzaje aktywności seksualnej są bardziej ryzykowne?

W chwili obecnej nie ma pewności, jaki jest poziom ryzyka zakażenia HIV podczas stosunku oralnego. Stopień ryzyka wzrasta, gdy zakażona sperma lub wydzielina pochwowa znajdą się w ustach partnera. Pęknięcia lub nawet małe ranki wewnątrz ust lub na wargach mogą umożliwić przeniknięcie wirusa. Odnotowano bardzo niewiele przypadków przeniesienia zakażenia HIV przez stosunek oralny i uważa się, że jest to droga zakażenia o stosunkowo niskim stopniu ryzyka. W przypadku seksu oralnego nadal nie ma jednak pewnej odpowiedzi. Im więcej jest osób, z którymi odbywasz stosunki płciowe z penetracją bez użycia odpowiedniego zabezpieczenia, tym większe prawdopodobieństwo, że w końcu trafisz na osobę zakażoną HIV i ulegniesz zakażeniu. Te same zasady dotyczą Twojego partnera.

Wiadomo jednak, iż pewne techniki seksualne są bardziej ryzykowne.

• Kontakty analne (doodbytnicze) pociągają za sobą największe ryzyko zarówno dla strony „biernej”, jak i „czynnej”.
• Kontakty waginalne (dopochwowe) są bardziej ryzykowne dla kobiet, niż dla mężczyzn.

17. Jak można sprawić, że seks będzie bezpieczniejszy?

W dobie AIDS nie ma już bezpiecznego seksu. Jedynym wyjątkiem jest sytuacja, w którym oboje partnerzy są dla siebie pierwszymi w życiu, a potem zachowują bezwzględną wzajemną wierność. W innych sytuacjach seks może być tylko bezpieczniejszy. Prezerwatywa dobrej jakości, właściwie założona, używana od początku do końca kontaktu seksualnego zmniejsza ryzyko zakażenia HIV w ponad 90%. Nie jest prawdą, iż prezerwatywy mają „mikropory”, przez które przedostaje się wirus i plemniki. 

Skuteczność prezerwatyw w zapobieganiu transmisji HIV potwierdzano wielokrotnie w badaniach prowadzonych wśród stałych par heteroseksualnych, w których jedno z partnerów było zakażone HIV, drugie nie: w parach, które konsekwentnie używały prezerwatyw przy każdym kontakcie seksualnym osoba niezakażona HIV pozostawała niezakażoną.

18. Zażywanie narkotyków a HIV

Bardzo łatwo jest zakazić się HIV, wstrzykując sobie narkotyki lub inne substancje i używając wspólnie tych samych igieł, strzykawek lub innych akcesoriów przy mieszaniu narkotyków, co osoba zakażona HIV. Równie łatwo można zakazić się HIV od osoby, która używa igły wraz z innymi. W sprzęcie do iniekcji osoby przyjmującej narkotyki zawsze znajduje się pewna ilość krwi – w końcówce strzykawki i w świetle igły. Nie ma sposobów dezynfekcji plastikowych, jednorazowych strzykawek, które dawałyby 100% gwarancję, że ich użycie nie pociągnie za sobą ryzyka zakażenia którymś z zakażeń przenoszonych poprzez krew.

 

 

 

Czy ostatnio stale czujesz się zmęczony/a? A może doskwiera Ci ciągły głód i pragnienie? Albo schudłeś/aś, chociaż się nie odchudzałeś/aś? Nie lekceważ tych dolegliwości, bo mogą być objawami cukrzycy.

Cukrzyca to poważna choroba metaboliczna, w przebiegu której poziom glukozy we krwi jest zbyt wysoki. Stan ten nazywa się hiperglikemią i spowodowany jest niedoborem lub wadliwym działaniem insuliny, hormonu regulującego poziom cukru we krwi. Powikłaniem cukrzycy może być m.in. uszkodzenie siatkówki oka, uszkodzenie nerwów prowadzące do zaburzeń czucia (np. zespół stopy cukrzycowej), niewydolność nerek i udar mózgu.

W Polsce jest około 3 milionów chorych na cukrzycę, z czego co trzeci z nich nie wie o swojej chorobie. Najczęściej wystąpienie cukrzycy poprzedza tzw. stan przedcukrzycowy. Wczesne jego wykrycie i wdrożenie leczenia pozwala w wielu przypadkach zapobiec rozwojowi cukrzycy.

Do najbardziej charakterystycznych objawów cukrzycy należą:

• Zmniejszenie masy ciała
• Wzmożony głód i pragnienie
• Częste oddawanie moczu
• Osłabienie organizmu, zmęczenie i wzmożona senność

Jeżeli zaobserwujesz u siebie lub u swoich bliskich któryś z wymienionych objawów to rozważ wykonanie badań diagnostycznych w kierunku cukrzycy – wczesna diagnoza umożliwia wdrożenie odpowiedniego leczenia i zminimalizowanie ryzyka wystąpienia powikłań.

Pomocne w rozpoznawaniu cukrzycy oraz stanów przedcukrzycowych są: oznaczenie stężenia glukozy we krwi na czczo, doustny test tolerancji glukozy lub pomiar stężenia hemoglobiny glikowanej. Badania te są proste, a na ich wyniki nie musisz długo czekać. Warto je również połączyć z badaniem ogólnym moczu, morfologią krwi i lipidogramem, ponieważ wykryją one ewentualne wczesne powikłania choroby.

Chociaż nieleczona, lub nieprawidłowo leczona, cukrzyca może prowadzić do ciężkich powikłań to po wdrożeniu skutecznego leczenia można z nią żyć pełnią życia, długo i szczęśliwie.

 

Ćwiczenia, których celem jest poprawa sprawności umysłowej oraz stymulacja mózgu do efektywnego uczenia się i zapamiętywania, są relatywnie proste i nie wymagają wielkiego wysiłku. Niektóre z nich możesz robić ze swoim starszym Bliskim gdziekolwiek jesteś. Dzięki temu połączysz przyjemne z pożytecznym.

Oto kilka innych przykładów prostych ćwiczeń, które pomogą Wam we wspólnym treningu pamięci:

• Wypiszcie na kartce różne sylaby, np. mu-, la-, re-, etc. i staraj się napisać jak najwięcej wyrazów rozpoczynających się od nich. Każdego dnia możesz zanotować inne sylaby.
• Wypiszcie na kartce długie słowo, np. KONSTANTYNOPOLITAŃCZYK, i staraj się ułożyć jak najwięcej nowych wyrazów, z liter w nim występujących (propozycja innych długich słów: temperatura, termostatyczny, ukontentowany).
• Wymyślajcie naprzemiennie jakieś słowo i spróbujcie przeliterować je w pamięci od końca do początku (wspak, nie patrząc na kartkę), np. SKRZAT, czyli TAZRKS, SAMOLOT – TOLOMAS.
• Rzucanie kostkami – rzucajcie kilkoma kostkami liczbowymi (3-4) i przez chwilę patrzcie na liczbę ich oczek. Następnie zakryjcie kostki ręką i policzcie w pamięci sumę oczek, które wypadły. To ćwiczenie możecie powtarzać kilka razy. Możecie też stopniowo zwiększać trudność zadania poprzez dodawanie kolejnych kostek.
• Warto wykonywać zadania typu, „Znajdź w rozsypanych literach ukryte słowa” – tzw. „wykreślanki” – są one również dostępne w kiosku.
• Odejmowanie w pamięci, np. od 386 odjąć 6 i idąc w dół od każdego wyniku odejmować po 6 (im wyższa cyfra, tym trudniej, np. 3863).
• Przyjrzyj się dowolnemu obrazkowi, po chwili zakryj go i po kilku minutach wymień elementy, które się na nim znajdują. O to samo poproś swojego Bliskiego.
• Napiszcie jakieś słowo, wymyślcie do niego skojarzenie, do ostatniego kolejne skojarzenie, do ostatniego ponownie i tak dalej wymyślajcie sekwencje, aż zapełnicie całą kartkę – pobudza to wyobraźnię i elastyczność myślenia.
• Wypiszcie jak najwięcej słów w podanej kategorii: ostre i podłużne, błyszczące i miękkie, czerwone i twarde, etc. Możecie wymyślić różne kategorie i starać się wypisać jak najwięcej słów. Możliwa modyfikacja: 3 elementy, np. zielone, twarde, podłużne.

Pamiętaj! Ćwiczenia pamięci z osobą starszą muszą być:

• Proste – przyjemne, ale pozostające możliwie jak najdłużej na poziomie człowieka dorosłego.
• Krótkie – najlepsze efekty przynoszą zajęcia 20-30 min, ponieważ osoby starsze mają trudności ze skupieniem uwagi przez dłuższy czas.
• Różnorodne – jeśli senior staje się sfrustrowany lub zdenerwowany, warto zakończyć albo zmienić ćwiczenie, zachęcając do samodzielności i inicjatywy. Istotne jest, aby dostosowywać zadania do zainteresowań chorego. Łatwiej będzie nam zmotywować go do działania, kiedy będzie ono zbliżone np. do wykonywanej niegdyś pracy zawodowej seniora.

Depresja i lęk – przeszkody w szczęśliwym i produktywnym życiu

Światowa Organizacja Zdrowia szacuje, że depresja okresowo dotyka ona od 6 do 17% populacji i występuje znacznie częściej w krajach wysokorozwiniętych.

W roku 2020 WHO przewiduje, że depresja stanie się drugim najpoważniejszym problemem zdrowotnym świata. Z badań polskich (Wojnar, 2004) wynika, że w ciągu ostatnich 4 lat liczba zarejestrowanych przypadków zaburzeń nerwicowych oraz depresji wzrosła blisko 2,5-krotnie. Jest to zatem choroba rozpowszechniona, częsta, znacznie utrudniająca życie, ale uleczalna. Bardzo często towarzyszy jej długotrwały i paraliżujący lęk, który może także występować bez objawów depresyjnych, ale hamować aktywność prywatną i zawodową.
 

Depresja

Depresja jest chorobą obejmującą umysł i ciało. Wpływa na sposób myślenia chorego o sobie i o innych sprawach, na sposób odżywiania się i sen. Depresja to nie to samo, co chwilowy, smutny nastrój. Nie jest to objaw „słabości charakteru” ani stan, który można opanować siłą woli. Osoby chore na depresję nie mogą po prostu „wziąć się w garść” i wyzdrowieć. Bez leczenia objawy mogą się utrzymywać tygodniami, miesiącami lub latami. Pomóc może jednak właściwa terapia.

 

Poniżej zjadą Państwo interesujące informacje związane z depresją:

• Rodzaje depresji
• Objawy depresji i manii
• Przyczyny depresji
• Depresja u kobiet
• Depresja u mężczyzn
• Depresja u osób w podeszłym wieku  
• Depresja u dzieci 
• Ocena diagnostyczna i leczenie
• Leki
• Rodzaje psychoterapii
• Pomoc osobom z objawami depresji

 

Lęk i zaburzenia nerwowe z nim związane

Lęk jest reakcją psychiczną i fizjologiczną, która pozwala nam na radzenie sobie ze stresem. Potrafi jednak czasami być tak nasilony, że zaczyna utrudniać życie codzienne. Może nawet przyjąć formę zaburzeń lękowych. Jest to grupa zaburzeń nerwicowych, w której występuje wyraźny związek między objawami a ich przyczynami psychologicznymi i społecznymi. U podłoża tych zaburzeń leży przede wszystkim lęk, który zakłóca normalne funkcjonowanie człowieka.

Na szczęście, te zaburzenia można skutecznie leczyć. Oprócz psychoterapii stosuje się leki, które mogą pomóc w prowadzeniu satysfakcjonującego życia.

Oto niektóre zaburzenia nerwicowe, w których dominuje lęk, a także inne informacje związane z tymi zaburzeniami :

• Zaburzenia lękowe z napadami lęku (lęk paniczny) i agorafobia,
• Zaburzenia lękowe w postaci fobii: fobia społeczna oraz specyficzne postacie fobii,
• Zaburzenia lękowe uogólnione,
• Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne (nerwica natręctw),
• Zaburzenie stresowe pourazowe,
• Rola badań naukowych w poznaniu i leczeniu zaburzeń lękowych,
• Leczenie zaburzeń lękowych.

Wieczorem podczas kąpieli zauważasz na ciele czarną kropkę, której wcześniej tam nie było. Pierwsza myśl to: „kleszcz!”. Co musisz wiedzieć? I czy jest się czego bać?

Kleszcze to małe pajęczaki żywiące się krwią ptaków i ssaków, w tym ludzi. Spotkać je można najczęściej w lasach, zwłaszcza liściastych i mieszanych, często na granicy z łąkami oraz na obszarach podmokłych, porośniętych krzewami i trawami. Występują jednak również w miastach, np. w parkach, na skwerach i w ogródkach działkowych. Czas aktywności kleszczy trwa od wiosny do jesieni.

Samo ukłucie kleszcza jest bardzo często niezauważane – dzieje się tak, ponieważ ślina kleszczy zawiera substancje znieczulające. Większość ludzi orientuje się, że zostali pokłuci dopiero po kilku godzinach, np. podczas wieczornej kąpieli. Miejsca, w które najczęściej wbijają się kleszcze, to rejony, gdzie skóra jest cienka i dobrze ukrwiona, czyli:

• Skóra głowy
• Okolice uszu
• Szyja
• Pachy
• Pępek
• Pachwiny i krocze
• Zgięcia dużych stawów (łokcie, kolana)
• Ręce i stopy

 

Kleszcze mogą przenosić różne drobnoustroje wywołujące groźne choroby, w Polsce występuje najczęściej borelioza i kleszczowe zapalenie mózgu. Jednak nie każde ugryzienie kleszcza grozi zakażeniem, ponieważ nie każdy kleszcz jest nosicielem tych drobnoustrojów. Gdy zdarzy się, że kleszcz jest zakażony, to ryzyko przeniesienia choroby na człowieka wzrasta wraz z wydłużaniem czasu przebywania kleszcza w skórze. Z tego powodu tak ważne jest oglądanie całego ciała po powrocie ze spaceru po lesie lub parku oraz wyjęcie kleszcza jak najszybciej po stwierdzeniu jego obecności.

 

Borelioza z Lyme to choroba bakteryjna wywołana przez krętki Borrelia burgdorferi. Najczęstsze objawy boreliozy to:

• Rumień wędrujący – jest to czerwona plamka, stopniowo się rozszerzająca, z centralnym przejaśnieniem po środku. Jej średnica przekracza 5 cm. Rumień pojawia się zazwyczaj pomiędzy 6 a 60 dniem (średnio 7 dni) po ukąszeniu i zazwyczaj jest pierwszym objawem choroby. Zwykle powstaje w miejscu ukłucia lub w jego niedalekiej okolicy.
• Łagodne objawy grypopodobne – z gorączką, bólami głowy, stawów i mięśni oraz zmęczeniem.
• Zapalenie stawów, nazywane postacią stawową boreliozy – najczęściej zajęty jest jeden, czasami kilka dużych stawów (łokciowy, kolanowy, barkowy, skokowy). Są one opuchnięte i bolesne, ale objawom tym nie towarzyszy ogólna reakcja zapalna organizmu i leki przeciwzapalne nie łagodzą dolegliwości. Choroba przebiega z nawracającymi zaostrzeniami, które mogą trwać od kilku dni do kilku tygodni.
• Neuroborelioza – objawia się m.in. bólem głowy, bólem pleców w odcinku lędźwiowym kręgosłupa, nudnościami, przewlekłym zmęczeniem, zaburzeniami pamięci, trudnościami z koncentracją i uwagą, nadwrażliwością na światło.

Najlepszą metodą zapobiegania boreliozie jest:

• Unikanie narażenia na ukąszenia kleszczy – w lesie czy parku niesiadanie pod krzakami lub bezpośrednio na trawie i nieprzedzieranie się przez zarośla.
• Noszenie odpowiedniego stroju – długich spodni, krytych butów, koszuli lub bluzy z długim rękawem i nakrycia głowy oraz stosowanie preparatów odstraszających owady bezpośrednio na odkrytą skórę.
• Po powrocie z lasu lub gęstego parku dokładne obejrzenie całego ciała (szczególnie szyi, pach, pachwin, pępka, krocza, zgięć stawowych i skóry głowy), uczesanie włosów grzebieniem z gęstymi ząbkami i wzięcia prysznica.

 

Kleszczowe zapalenie mózgu to choroba wirusowa. Zazwyczaj objawia się gorączką, bólami głowy, mięśni i stawów oraz nudnościami i wymiotami, ale mogą pojawić się również objawy oponowe, czyli sztywność karku, światłowstręt i nadwrażliwość na dźwięki. U nielicznych chorych może dojść do porażenia nerwów czaszkowych, porażenia kończyn, napadów padaczkowych), a nawet śmierci. Najlepszą metodą zapobiegania kleszczowemu zapaleniu mózgu jest szczepienie.

 

1. Czemu co roku choruję?

Przynajmniej raz w roku większość z nas przechodzi łagodną lub cięższą infekcję dróg oddechowych. Dorośli chorują zazwyczaj 2-3 razy na rok, dzieci nawet częściej.

2. Objawy i przyczyny infekcji

Najczęstszymi objawami infekcji dróg oddechowych są: katar, uczucie zatkania nosa, kaszel, ból głowy, ból gardła i bóle mięśniowe. Często towarzyszy im stan podgorączkowy lub gorączka. Do zakażenia dochodzi zwykle podczas kontaktu z osobą chorą lub drogą kropelkową (np. podczas kaszlu, kichania).

Zakażenia górnych dróg oddechowych w większości przypadków spowodowane są przez wirusy i ulegają samowyleczeniu. Z powodu dużej liczby krążących w środowisku wirusów można chorować wielokrotnie w ciągu roku.

3. Jak uniknąć infekcji?

Aby zapobiegać infekcjom dróg oddechowych:

• śpij przynajmniej 7 godzin na dobę
• spaceruj, ćwicz lub biegaj przynajmniej 30 minut dziennie, najlepiej kilka razy w tygodniu, przez cały rok
• dbaj o zdrową dietę, codziennie zjadaj 5 porcji warzyw i owoców
• w okresach zwiększonej zachorowalności na przeziębienie unikaj zatłoczonych miejsc
• w pracy i w miejscach publicznych nie dotykaj rękami nosa, ust lub oczu
• unikaj bliskiego kontaktu z osobami chorymi, zachowuj przynajmniej 1-metrowy dystans
• często myj ręce ciepłą wodą i mydłem przez 15 - 30 sekund, w celu zmniejszenia ryzyka przeniesienia infekcji
• często wietrz pomieszczenia
• ubieraj się odpowiednio do temperatury i warunków pogodowych
• zaszczep się przeciwko grypie

4. Postępowanie w trakcie infekcji

• Zostań w domu i wypoczywaj, dzięki czemu szybciej wrócisz do zdrowia, zmniejszysz ryzyko powikłań i nie zarazisz innych.
• Wietrz pokój, zapewnij odpowiednią wilgotność i temperaturę pomieszczenia (ok. 20 - 210C). Suche i ciepłe powietrze wpływa na wysuszenie śluzówek dróg oddechowych i nasila objawy choroby.
• W walce z infekcją pomaga odpowiednie nawodnienie organizmu, dlatego w czasie choroby, zwłaszcza jeśli towarzyszy jej gorączka, przyjmuj więcej płynów niż zwykle.

5. Leczenie

• Nie ma leku na infekcje wirusowe górnych dróg oddechowych. Antybiotyki nie działają na wirusy, a jeśli przyjmujesz je niepotrzebnie, Twój organizm może mieć w przyszłości trudności ze zwalczaniem infekcji bakteryjnych.
• Aby złagodzić objawy infekcji można stosować dostępne bez recepty leki przeciwgorączkowe i przeciwbólowe.
• Na śluzówki nosa korzystnie wpływają inhalacje lub przepłukiwanie nosa roztworami soli fizjologicznej czy wody morskiej. Dodatkowo, drożność nosa pomagają przywrócić stosowane miejscowo krople lub spraye obkurczające śluzówkę. Uwaga - czas ich stosowania powinien być ograniczony do 3 - 4 dni.
• W aptekach dostępne są liczne doustne preparaty złożone, zawierające zarówno składnik przeciwbólowy i przeciwgorączkowy, jak i udrażniający nos, często w połączeniu z lekiem przeciwkaszlowym.
• Jeżeli boli Cię gardło, możesz ssać tabletki o działaniu odkażającym i przeciwbólowym lub płukać gardło. Korzystne działanie na przebieg infekcji wykazują preparaty jeżówki purpurowej.

6. Jak długo trwają objawy?

W najczęściej występującej infekcji – przeziębieniu – nasilenie objawów przypada na 2 - 3 dzień choroby, a następnie objawy ustępują w ciągu 7 - 10 dni. U co czwartej osoby katar i kaszel utrzymują się do 2 - 3 tygodni, niekiedy nawet dłużej.

7. Kiedy powinienem się zgłosić do lekarza?

Zgłoś się do lekarza opieki podstawowej, jeżeli stwierdzisz:

• duszność
• gorączkę powyżej 38°C i nasilony kaszel z odkrztuszaniem zielonej wydzieliny - gdy utrzymują się dłużej niż kilka dni
• silny ból głowy, zatok lub ucha
• objawy nasilające się pomimo leczenia lub utrzymujące się dłużej niż 10 - 14 dni

      8. Zalecane leki bez recepty

Sam możesz wybrać leki z niżej wymienionych grup, aby przyjmować je dla złagodzenia objawów. Pamiętaj tylko, by nie brać kilku preparatów o podobnym składzie, np. zawierających ibuprofen, bo możesz nieświadomie przekroczyć zalecane dawki i narazić się na objawy niepożądane. Jeżeli przyjmujesz inne leki sprawdź, które leki nożna przyjmować:

• leki przeciwbólowe, przeciwgorączkowe (paracetamol, ibuprofen): Panadol, Ibuprom lub podobne
• preparaty złożone np. Choligrip, Choligrip max, Theraflu Zatoki, Theraflu, Extragrip lub podobne leki udrażniające nos:

- krople donosowe np. Otrivin, Otrivin ipraMax, Xylometazolin lub podobne

- preparaty doustne pseudoefedryny, pojedyncze lub złożone np. Sudafed, Cirrus, Acatar Zatoki, Acatar, Acti-Tabs, Claritine active lub podobne

• miejscowo działające preparaty przeciwbólowe i odkażające: tabletki do ssania/spray do gardła np. Cholinex, Cholinex Intense, Orofar, Orofar, MAX, Tantum verde lub podobne
• woda morska do płukania nosa np. Otrivin Natural Eukaliptus, Marimer, Sterimar lub podobne
• preparaty mukolityczne: syrop/tabletki np. Flegamina, Flavamed, Ambrosol, ACC lub podobne
• preparaty przeciwkaszlowe: syrop/tabletki np. Sinecod, Acodin, Thiocodin lub podobne
• preparaty roślinne: Herbapect, Prospan, Bronchicum, syrop prawoślazowy, Echinacea, Echinasal lub podobne

9. Jak odróżnić grypę od przeziębienia?

Jak odróżnić grypę od przeziębienia? Ważne jest, aby umieć odróżnić poważną grypę od zazwyczaj niegroźnego przeziębienia – zwykle wywoływanego przez wirusy rozprzestrzeniające się w powietrzu na kroplach wydychanych przez osoby zainfekowane. W tabeli zestawiliśmy porównanie objawów grypy i przeziębienia. Jeśli dostrzegasz u siebie objawy grypy - umów wizytę u lekarza.

Objawy	Grypa	Przeziębienie
początek choroby	nagły	powolny
temperatura ciała	>38oC	< 38oC
dolegliwości stawowo - mięśniowe	bardzo często	rzadko
ból głowy	bardzo często	rzadko
samopoczucie	bardzo złe	umiarkowanie złe
suchy kaszel	często	rzadko
powikłania	często	rzadko
możliwość profilaktyki	tak	nie
leczenie przyczynowe	tak	nie

 

10. Czy warto się zaszczepić?

Szczepienie jest najlepszą metodą ochrony przed grypą. Zmniejsza zachorowalność na grypę od 70 do 90%. Szczepiąc się zapobiegamy nie tylko wystąpieniu samej grypy, ale również powikłaniom z nią związanym - zapaleniu płuc, zapaleniu oskrzeli i oskrzelików, zapaleniu ucha środkowego oraz zapaleniu mięśnia serca i osierdzia.

Szczepienia przeciwko grypie rekomendowane są dla wszystkich, poleca się je jednak zwłaszcza osobom z grupy ryzyka:

• Dzieciom i młodzieży (od 6 miesiąca do 18 roku życia)
• Osobom starszym (powyżej 50 r. ż.)
• Osobom z obniżoną odpornością
• Osobom z chorobami sercowo – naczyniowymi
• Osobom z chorobami układu oddechowego (w tym astmą)
• Chorym na cukrzycę
• Osobom po przeszczepie
• Osobom przewlekle chorym na choroby metaboliczne
• Osobom z dysfunkcją nerek
• Osobom z hemoglobinopatią
• Leczonym immunosupresyjnie
• Osobom z chorobami upośledzającymi funkcje układu oddechowego, np. chorobami przebiegającymi z drgawkami, chorobami nerwowo – mięśniowymi, urazami rdzenia kręgowego, zaburzeniami funkcji poznawczych
• Dzieciom (6 miesięcy – 18 lat) podlegających długoterminowej terapii aspirynowej
• Kobietom w ciąży i planującym ciążę
• Pensjonariuszom domów opieki i innych placówek dla przewlekle chorych,
• Pracownikom służby zdrowia
• Osobom narażonym na kontakt z dużą liczbą ludzi, np. pracownikom służb publicznych, transportu, handlu, pracującym na otwartej przestrzeni
• Osobom opiekującym się dziećmi w wieku do 5 lat
• Domownikom, członkom rodzin, osobom opiekującym się chorymi z grupy ryzyka

Szczepienie przeciwko grypie roku podawane jest co roku, w jednej dawce. Dzieci szczepione po raz pierwszy poddawane są szczepieniu powtórnemu w odstępie co najmniej 4 tygodni. Szczepionka przeciwko grypie może być podana na tej samej wizycie wraz z inną szczepionką, zmianie ulega tylko miejsce podania.

Przeciwwskazania do szczepienia przeciwko grypie to:

• Anafilaktyczna nadwrażliwość na białko jaja kurzego
• Anafilaktyczna nadwrażliwość na antybiotyki amino glikozydowe
• Anafilaktyczna nadwrażliwość na inne składniki szczepionki
• Ostre choroby gorączkowe
• Zespół Guillain-Barré

 

Zanim pacjent zostanie poddany szczepieniu, powinien skonsultować się z lekarzem, który oceni ewentualne przeciwwskazania do jego wykonania. Nie rezygnuj ze szczepienia, jeżeli nie ma ku temu medycznych przeciwwskazań.

 

Jak każde szczepienie, szczepienie przeciwko grypie może spowodować niepożądane reakcje, w tym m.in.:

• Zaczerwienienie
• Bolesność i obrzęk w miejscu iniekcji
• Niewielki wzrost temperatury ciała
• Ból mięśni, stawów
• Ból głowy

Powyższych objawów nie należy jednak mylić z zachorowaniem na grypę. Szczepionki przeciwko grypie są bezpieczne, gdyż zawierają fragmenty „zabitego” wirusa. Nie są w stanie wywołać choroby, gdyż taki wirus nie rozwija się.

 

 

 

BMI (Body Mass Index) czyli Wskaźnik Masy Ciała to relacja między masą ciała a wzrostem. Obliczając BMI możemy określić ilość tkanki tłuszczowej w organizmie. Dzięki temu potrafimy zdiagnozować jej nadmiar lub niedobór. A jaki jest Twój Wskaźnik Masy Ciała (BMI)?

Osoby o BMI przekraczającym 25 kg/m2 mają nadwagę, przy BMI od 30 kg/m2 mówimy o otyłości. 

Klasyfikacja zaburzeń masy ciała	BMI (kg/m2)	Ryzyko chorób towarzyszących otyłości
Niedowaga	<18,5	Niskie (ale zwiększone ryzyko innych problemów zdrowotnych)
Norma	18,5 - 24,9
Nadwaga	>= 25	Średnie
Okres przed otyłością	25,0-29,9	Podwyższone
I° otyłości	30,0-34,9	Umiarkowanie podwyższone
II° otyłości	35,0-39,9	Wysokie
III° otyłości	>= 40,0	Bardzo wysokie

 

Im wyższy wskaźnik BMI - tym większe ryzyko zachorowania na różne choroby cywilizacyjne.
Dotyczy to szczególnie takich chorób jak: nadciśnienie tętnicze, choroba niedokrwienna serca, hiperlipidemia, cukrzyca typu II, zespół zaburzeń oddychania w czasie snu, niektóre nowotwory złośliwe (rak jelita grubego, rak piersi, rak trzonu macicy).

Uwaga:
BMI nie jest wiarygodnym wskaźnikiem zagrożenia chorobami dla poniższych grup osób :

• kobiety ciężarne
• sportowcy oraz osoby o rozbudowanej tkance mięśniowej
• rosnące dzieci
• osoby w starszym wieku, u których trudno dokonać dokładnych pomiarów wzrostu

 

Jak ratować?

O życiu poszkodowanego decydują pierwsze minuty. Udzielaj pomocy zgodnie z przedstawionymi instrukcjami:

Instrukcja słowna ( nawiązująca do obrazka powyżej ) :

1. Sprawdź, czy wokoło jest bezpiecznie!
2. Podejdź i sprawdź czy poszkodowany reaguje. Brak reakcji na głos i dotyk oznacza, że poszkodowany jest nieprzytomny. Wezwij zespół ratownictwa medycznego.
3. Oceń czy poszkodowany oddycha:

Popatrz czy klatka piersiowa poszkodowanego unosi się.
Brak oddechu lub oddech nieprawidłowy (np. sapanie, pojedyncze westchnięcia) oznacza nagłe zatrzymanie krążenia.

4. W miarę możliwości zapewnij sobie pomoc drugiej osoby.
5. Ułóż poszkodowanego na plecach, na twardym podłożu.
6. Rozpocznij uciskanie klatki piersiowej.

- Punkt ucisku – na środku klatki piersiowej.

- Uciskaj na głębokość co najmniej 5 cm.

- Tempo uciśnięć co najmniej 100 razy na minutę.

- UCISKAJ SZYBKO I MOCNO 30 RAZY.

7. Udrożnij drogi oddechowe poszkodowanego. Połóż jedną dłoń na czole poszkodowanego, palce drugiej dłoni pod brodę i odchyl jego głowę do tyłu.
8. Wykonaj 2 oddechy ratunkowe, używając maseczki:

- Każdy wdech ma trwać 1 sekundę.

- Ilość powietrza taka, aby uniosła się klatka piersiowa.

9. Kontynuuj uciskanie klatki piersiowej i oddechy ratunkowe do czasu:

- Przyjazdu karetki pogotowia.

- Powrotu funkcji życiowych (kaszel, poruszenie kończynami).

- Wyczerpania sił.

Dopuszcza się prowadzenie resuscytacji krążeniowo-oddechowej tylko za pomocą uciśnięć klatki piersiowej, bez oddechów ratunkowych (technika Hands-OnlyTM). Uciskaj wówczas szybko i mocno bez przerwy.

Wątroba jest największym organem w organizmie. U dorosłych jest wielkości piłki nożnej i waży blisko 1400 gramów. Znajduje się za żebrami w prawej górnej części brzucha. Kształtem przypomina trójkąt. Składa się z dwóch płatów i jest koloru czerwono-brązowego. Strukturę wątroby stanowi 300 miliardów wyspecjalizowanych komórek wątroby, komórek dróg żółciowych, naczyń krwionośnych i chłonnych oraz komórek układu immunologicznego. Komórki dróg żółciowych i naczyń krwionośnych tworzą zorganizowany system transportu żółci i krwi przez wątrobę.

 

JAK WAŻNA JEST TWOJA WĄTROBA?

Wątroba jest tak ważnym organem, że możemy przetrwać bez niej tylko jeden lub dwa dni.

Jeśli wątroba przestaje funkcjonować, nasze ciało również odmawia posłuszeństwa. Na szczęście wątroba może funkcjonować, nawet jeśli 75% jej objętości jest chora lub usunięta. To dlatego, że ma ona wybitną zdolność do regeneracji.

Jak pracuje Twoja wątroba?

Wątroba ma kluczową rolę w organizmie człowieka. Jeśli ciało ludzkie porównalibyśmy do samochodu, to z pewnością wątrobę możemy uznać za silnik.

Niektóre z ważniejszych funkcji wątroby to:

• produkcja białek potrzebnych do funkcjonowania organizmu, w tym enzymów przetwarzających różne substancje w wątrobie
• regulacja poziomu glukozy we krwi oraz stężenia hormonów
• oczyszczanie krwi z produktów przemiany materii, leków i innych trujących substancji
• przetwarzanie produktów rozpadu czerwonych ciałek krwi, udział w mechanizmach ochrony przed zakażeniami, wytwarzanie białek
• branie udziału w trawieniu poprzez wytwarzanie kwasów żółciowych i żółci
• kontrola produkcji i usuwania cholesterolu
• produkcja ciepła, udział w termoregulacji

 

CO TO JEST „ZAPALENIE WĄTROBY“ I JAKI MA WPŁYW NA TWOJĄ WĄTROBĘ?

Termin medyczny "hepatitis" znaczy "zapalenie wątroby." Przewlekłe zapalenie wątroby może doprowadzić do uszkodzenia wątroby, a nawet do jej niewydolności. Zapalenie wątroby może być spowodowane przez różne czynniki m.in.:

• spożywanie zbyt dużej ilości alkoholu
• otyłość, cukrzycę, długotrwałe wysokie stężenie cholesterolu we krwi
• leki
• wirusy
• choroby autoimmunologiczne

 

CO TO JEST WIRUSOWE ZAPALENIE WĄTROBY TYPU B?

Zapalenie wątroby typu B jest najczęściej występującym zapaleniem wątroby na świecie. Jest spowodowane przez wirus zapalenia wątroby typu B (HBV), który niszczy komórki wątroby. Jeśli takie zapalenie nie zostanie wykryte i leczone odpowiednio wcześnie, może doprowadzić do marskości, raka lub niewydolności wątroby. Wirus jest przenoszony przez kontakt z zakażoną krwią. Wirusem HBV nie można zarazić się poprzez kichanie lub kaszel, całowanie lub przytulanie, karmienie piersią, żywność lub wodę czy okazjonalne kontakty np. w pracy.

Wirus HBV jest 100 razy bardziej zakaźny niż wirus HIV. Zapaleniu wątroby typu B można zapobiec poprzez poddanie się bezpiecznemu i skutecznemu szczepieniu.

 

W JAKI SPOSÓB WIRUS ZAPALENIA WĄTROBY TYPU B USZKADZA MOJĄ WĄTROBĘ?

Zdrowa wątroba jest miękka i elastyczna. W przypadku przewlekłego zapalenia typu B, organ ten jest stale atakowany przez wirusa i w dłuższej perspektywie ulega stwardnieniu z powodu postępującego włóknienia. Skutkiem przewlekłego uszkadzania wątroby są:

• Zwłóknienie: w stanie zapalnym wątroba stara się naprawić ubytki, regenerując komórki wątroby oraz tworząc maleńkie blizny. Te blizny utrudniają wykonywanie wątrobie swoich zadań. Wiele z powstałych blizn zaczyna się łączyć ze sobą, co prowadzi do kolejnego etapu uszkodzenia wątroby, czyli do marskości.
• Marskość: Utrzymujące się zapalenie i postępujące włóknienie miąższu wątroby może doprowadzić do marskości, niszcząc strukturę narządu. Skutkiem marskości wątroby jest upośledzenie funkcji metabolicznych wątroby i utrudnienie odpływu żółci.
• Niewydolność wątroby: w przypadku zaawansowanej marskości wątroby może wystąpić także jej niewydolność. Oznacza to, że wątroba nie jest w stanie filtrować odpadów, toksyn i leków z krwi. Nie jest też w stanie produkować czynników krzepnięcia niezbędnych do zatrzymania krwawienia. Niewydolność wątroby może prowadzić do śmierci.
• Rak wątroby: w wątrobie marskiej może powstać rak wątrobowokomórkowy. Jednym z powodów jest fakt, że wirus HBV może tak zmieniać geny w komórkach wątroby, że staną się komórkami nowotworowymi. Osoby przewlekle zakażone HBV należą do grupy ryzyka wystąpienia raka wątrobowokomórkowego.

 

 

CO NALEŻY ZROBIĆ, JEŚLI JESTEŚ PRZEWLEKLE ZAKAŻONY WIRUSEM ZAPALENIA WĄTROBY TYPU B?

Przewlekłe zapalenie wątroby typu B zwiększa ryzyko wystąpienia zaburzeń czynności wątroby w dowolnym okresie życia. Dlatego tak ważne jest, aby chorzy przewlekle zakażeni HBV regularnie (przynajmniej raz do roku) byli oceniani przez lekarza. Poza badaniem lekarskim zazwyczaj dodatkowo wykonuje się:

• USG jamy brzusznej
• określenie poziomu prób wątrobowych (ALAT), fosfatazy zasadowej oraz GGTP
• określenie poziomu alfafetoproteriny

Ponadto w zależności od stanu klinicznego lekarz może zlecić inne badania krwi.

 

Poradnik prawidłowego żywienia to nie zalecenia przeznaczone na krótki czas odchudzania, a zbiór zasad, które powinny towarzyszyć Ci do końca życia.

Jedynie stała zmiana nawyków pozwoli uniknąć efektu jo-jo, uczucia głodu oraz pozwoli zredukować masę ciała bez szkody dla prawidłowego funkcjonowania organizmu.

 

 

ZASADA 6U

 

UMIARKOWANIE

Jeżeli organizm będzie otrzymywał pokarm o większej wartości energetycznej niż potrzebuje, nadwyżkę energii zmagazynuje w postaci tkanki tłuszczowej, czyli przybierzemy na wadze. Duże porcje pożywienia również nasilają gromadzenie tkanki tłuszczowej.

 

UREGULOWANIE

W miarę stała struktura i wielkość posiłków oraz zachowanie odpowiedniej częstości i regularności ich spożywania dostarcza organizmowi odpowiednią ilość energii i składników odżywczych w ciągu dnia oraz może zapobiegać znacznym i gwałtownym zmianom stężeniu glukozy we krwi. Zmiany te mogą objawiać się zmęczeniem, zawrotami głowy, zaburzeniami równowagi czy nudnościami. Dzienna racja pokarmowa powinna być rozłożona na 4 - 5 posiłków co 3 - 4 godziny tak, aby zawierały procentowy udział całodziennego zapotrzebowania kalorycznego:

 

Rodzaj posiłku	4 posiłki	5 posiłków
Śniadanie	25 – 30 %	25 – 30 %
II śniadanie	5 – 10 %	5 – 10 %
Obiad	35 – 40 %	35 – 40 %
Podwieczorek	-	5 – 10 %
Kolacja	25 – 30 %	15 – 20 %

Śniadanie powinno zostać zjedzone do 1 godziny od pobudki.

Ostatni posiłek powinien być spożyty na 2 – 3 godziny przed snem.

Najwygodniej zaplanować konkretne godziny dla poszczególnych posiłków. Zapobiegnie to pomijaniu posiłków i podjadaniu.

 

UROZMAICENIE

Produkty z każdej grupy dostarczają innych składników pokarmowych. Im większa różnorodność, tym większa pewność, że dostarczamy organizmowi wszystkich potrzebnych składników odżywczych.

Każdy posiłek (poza podwieczorkiem, który nie musi zawierać składnika białkowego) powinien zawierać białko (mięso, ryby, jaja, drób, wędlina, nasiona roślin strączkowych, mleko lub jego produkty), produkt węglowodanowy (pieczywo, ryż, makaron, kasza, ziemniaki) oraz warzywo lub owoc.

Produkty zbożowe

Do tej grupy należą przetwory ze zbóż, m.in.: pszenicy, żyta, jęczmienia, owsa, gryki, kukurydzy, ryżu. Są to m.in. makarony, pieczywo, ryż, kasze. Wybieraj produkty zbożowe z grubego przemiału, gdyż zawierają mniej kalorii i więcej błonnika pokarmowego niż produkty oczyszczone.

Produkty te są dobrym źródłem witamin z grupy B, witaminy E, żelaza, magnezu, cynku, miedzi, potasu i fosforu. Produkty z mąki razowej, brązowy ryż i grube kasze są również dobrym źródłem błonnika pokarmowego. Błonnik zapobiega zaparciom oraz zwiększa objętość pożywienia, co daje większe uczucie sytości.

W jadłospisie powinno znaleźć się 5 porcji produktów zbożowych, z czego co najmniej połowa powinna być produktami pełnoziarnistymi.

Mleko i produkty mleczne

Do tej grupy zaliczane są różne gatunki mleka, napoje fermentowane (jogurt, kefir, maślanka, mleko ukwaszone, kumys) oraz sery (twarogowe, podpuszczkowe dojrzewające tzw. żółte, bryndza, topione). Dostarczają organizmowi przede wszystkim wapń, a ponadto witaminę B2 oraz witaminy A i D.

Oczywiście im większa zawartość tłuszczu w produkcie, tym większa wartość energetyczna (kaloryczna). W związku z tym zalecane jest spożywanie produktów o obniżonej zawartości tłuszczu. Warto jednak pamiętać, że jego całkowita eliminacja (produkty 0% tłuszczu) pozbawia produkt witamin rozpuszczalnych w tłuszczach (wspomniana witamina A i D).

Ser żółty zawiera więcej wapnia niż mleko, jednak jest on gorzej przyswajalny. Ponadto zawiera znaczne ilości tłuszczu i cholesterolu.

Spożywaj 2 porcje mleka lub jego produktów dziennie. Wybieraj z tej grupy produkty naturalne, bez dodatku cukru, soli i sztucznych barwników.

Jaja

Zawierają m.in. lecytynę, wszystkie ważne składniki mineralne, witaminę A, B1, B2 i B3. Żółtko jest lekkostrawne, zawiera jednak dużą ilość cholesterolu. Zalecane jest spożywanie jaja na miękko, nie smażonego, maksymalnie 2 w tygodniu.

Mięso, wędliny, drób, ryby

Ważną rolę w żywieniu odgrywa chudy drób (kurczęta, kury, indyk), zalecany do spożycia bez skórki oraz ryby, zwłaszcza morskie (makrela, sardynki, śledzie, tuńczyk, łosoś). Nie zaleca się spożywania czerwonych gatunków mięs i tłuszczu zwierzęcego.

Produkty mięsne dostarczają witaminy B1, B12 i PP oraz żelazo. Ryby zaś to dobre źródło jodu i kwasów omega-3.

Tłuszcze

Zaleca się unikanie tłuszczów zwierzęcych ze względu na dużą zawartość cholesterolu i nasyconych kwasów tłuszczowych. Polecanymi tłuszczami są oleje roślinne, zwłaszcza olej rzepakowy i oliwa z oliwek. Oleje roślinne zaleca się stosować na surowo, np. do surówek i sałatek, jak również do smażenia.

Warzywa i owoce obfitujące w witaminę C

Warzywa zaliczane do tej grupy to: boćwina, brokuły, brukselka, chrzan, jarmuż, kalafior, kalarepa, kapusta biała, czerwona, włoska, pekińska, papryka, liść i korzeń pietruszki, pomidor, rzepa, kapusta kiszona, koperek zielony, szczaw, szczypiorek, szpinak.

Owocami z tej grupy są: agrest, cytryna, grejpfrut, jeżyny, kiwi, maliny, mandarynki, pomarańcze, porzeczki białe, czerwone, czarne, poziomki, truskawki, żurawina, owoce dzikiej róży.

Warzywa i owoce obfitujące w β-karoten

Do tej grupy zalicza się: boćwinę, dynię, cykorię, fasolę strączkową, groszek zielony, jarmuż, koperek zielony, kabaczek, marchew, sałatę, szczaw, szpinak, nać pietruszki, pomidor.

Owoce bogate w karoten to: arbuz, banan, brzoskwinie, melony, morele.

Inne warzywa i owoce

Pomimo mniejszej zawartości witaminy C lub β-karotenu, pozostałe owoce i warzywa są wciąż wartościowymi składnikami diety. Bez względu na przynależność do ww. grup, warzywa i owoce są cennym źródłem potasu i magnezu. Ponadto warzywa zawierają witaminę K, E oraz witaminy z grupy B (B3 oraz kwas foliowy).

Ziemniaki często stanowią oddzielną grupę produktów spożywczych, ze względu na duże ich spożycie przez Polaków. Dostarczają dużo potasu, przy dużym spożyciu mogą stanowić źródło witaminy C.

Spożywanie 4 porcji warzyw z różnych grup pokrywa dzienne zapotrzebowanie na wartościowe składniki odżywcze.

Pomimo wielu pozytywnych właściwości, owoce zawierają także cukry proste, dlatego wskazane jest spożywanie max. 3 porcji owoców w ciągu dnia. Najbardziej kalorycznymi owocami są: owoce suszone, banany i winogrona.

Suche nasiona roślin strączkowych

Do tej grupy należy fasola, groch, soczewica, soja, ciecierzyca. Nasiona roślin strączkowych są bogate w potas, wapń, fosfor, żelazo i magnez. Są dobrym źródłem witamin z grupy B. Niestety, nasiona te są ciężkostrawne i wzdymające

Produkty i potrawy	Zalecane	Zalecane w umiarkowanych ilościach	Przeciwwskazane
Napoje	Mleko chude 1,5 – 0,5%, jogurt chudy, kefir chudy, koktajl mleczno-owocowy, woda, słaba herbata czarna, herbata zielona, czerwona, ziołowa, owocowa, kawa zbożowa, soki z warzyw, owoców, napoje z warzyw, napoje z kwaśnego mleka i warzyw, napoje z serwatki i warzyw. WSZYSTKO BEZ CUKRU	Słaba kawa naturalna bez cukru	Wszystkie napoje słodzone cukrem, kakao, mocna kawa i herbata, napoje z owoców i śmietanki, tłuste mleko, napoje alkoholowe, soki owocowe z cukrem, lemoniada, słodzone napoje gazowane, napoje energetyczne
Pieczywo	Chleb razowy, graham, chleb pełnoziarnisty, chrupki	Chleb pszenny, pszenno-żytni	Wypieki z dodatkiem cukru, chleb na miodzie, karmelu, biszkopt z cukrem, ciasta kruche, ucierane, bułeczki, rogale, bagietki francuskie, tostowe
Dodatki do pieczywa	Chude wędliny: szynka, polędwica, drobiowe, pasty z mięsa i warzyw, chude ryby, jaja faszerowane, jaja na miękko lub jajecznica na parze, ser twarogowy, chudy serek homogenizowany, serek twarogowy ziarnisty (tzw. wiejski)	Ser twarogowy półtłusty, sery podpuszczkowe niepełnotłuste (żółte), serek topiony, masło, margaryna, pasztet z drobiu, cielęciny, parówki drobiowe i cielęce, dżemy bezcukrowe, miód, śledzie, ryby niezbyt tłuste	Tłuste wędliny, kiszka, konserwy mięsne, pasztetowa, salceson, dżemy, marmolady, konfitury, tłuste sery podpuszczkowe (żółte), topione sery, sery pleśniowe, ser feta, ser typu fromage, ser twarogowy tłusty
Zupy i sosy gorące	Jarzynowe czyste (bez śmietany i zasmażek) np. pomidorowa, grzybowa, czerwony barszcz, chudy rosół, mleczne na mleku od 0,5 – 1,5 %	Zupy podprawiane zawiesinami: jarzynowa, ziemniaczana, owocowa bez cukru, koperkowa, kalafiorowa, zupa z maślanką, serwatką, cytrynowa, barszcz czerwony zabielany, żurek, kapuśniak, ryżowa, krupnik; sosy na wywarach z warzyw np. pietruszkowy, koperkowy, pomidorowy, potrawkowy, grzybowy, cytrynowy, chrzanowy, mleczny, owocowe bez cukru	Zupy esencjonalne, na tłustych wywarach mięsnych, zagęszczane zasmażkami, z dużą ilością śmietany, owocowe z cukrem; sosy zawiesiste, tłuste, esencjonalne, słodkie
Dodatki do zup	Ryż brązowy, makaron pełnoziarnisty, grube kasze	Grzanki, drobne kasze, lane ciasto, makaron, ziemniaki	Duże ilości pieczywa, makaronów, kasz, groszek ptysiowy, kluski francuskie, biszkoptowe
Mięso, drób, ryby	Mięso chude: cielęcina, młoda wołowina, jagnię, królik, kurczak, indyk; chude ryby: dorsz, lin, mintaj, sandacz, szczupak, okoń, błękitek, flądra, morszczuk, płastuga, płoć, pstrąg strumieniowy, halibut biały; potrawy gotowane, pieczone w folii, pergaminie, na grillu, w kombi warze, duszone bez tłuszczu	Mięsa krwiste: wołowina, polędwica wieprzowa; ryby: młody karp, leszcz, karmazyn, tuńczyk	Tłuste gatunki: wieprzowina, baranina, podroby, gęsi, kaczki; ryby tłuste: węgorz, łosoś, sum, tołpyga, śledź, szprot bałtycki; potrawy smażone, pieczone i duszone w tradycyjny sposób
Potrawy półmięsne i bezmięsne	Budynie z mięsa i warzyw, z sera, warzywa faszerowane mięsem	Budynie z kasz, makaronów, zapiekanki, risotto, pierogi z mięsem	Potrawy z dodatkiem cukru np. knedle, naleśniki, pierogi, racuchy
Warzywa	Wszystkie, oprócz tych znajdujących się w kolumnach obok	Groszek konserwowy, kukurydza	Surówki i warzywa z dodatkiem majonezu, śmietany, cukru
Owoce	Maliny, arbuz, grejpfrut, melon, porzeczki, poziomki	Awokado, winogrona, banany, czereśnie, owoce suszone	Owoce w syropach, kompoty z cukrem, sałatki owocowe z cukrem, galaretki ze śmietaną i cukrem
Ziemniaki		Gotowane w całości, puree ziemniaczane, pieczone	Smażone, chipsy, frytki, placki ziemniaczane, pyzy
Desery	Kompoty, kisiele, galaretki, serki homogenizowane, owoce z serkiem, jabłka pieczone z pianą z białek, surówki owocowe, desery mleczne		Wszystkie desery z cukrem, marmolady, ciasta, torty, pączki, faworki, orzechy, chałwa, czekolada
Przyprawy	Sok z cytryny, kwas mlekowy, kwas cytrynowy, koperek zielony, pietruszka, czosnek, cebula, kminek, majeranek, bazylia, kolendra, ogórecznik, ruta, seler	Gałka muszkatołowa, liść laurowy, ziele angielskie, sól, papryka słodka, pieprz ziołowy, ocet winny, curry, tymianek, oregano, vegeta	Bardzo ostre, papryka ostra, ocet, chili, musztarda, pieprz, sół w większych ilościach

 

UMIEJĘTNOŚĆ PRZYRZĄDZANIA POTRAW

Ważne jest, by kupowane produkty były dobrej jakości. Przygotowując potrawy należy zadbać o odpowiednie warunki higieniczne, aby zapobiegać zatruciom pokarmowym.

Warto przygotowywać potrawy lekkostrawne, w maksymalnym stopniu wykorzystując ich składniki odżywcze.

Preferowanymi metodami przyrządzania posiłków są: gotowanie, gotowanie na parze, pieczenie w folii, pergaminie, pieczenie na ruszcie, rożnie, grillowanie, duszenie bez dodatku tłuszczu.

Należy używać zawsze świeżego tłuszczu, zgodnie z jego przeznaczeniem.

Warzywa powinno się gotować w małej ilości wody przez czas potrzebny do uzyskania ich miękkości, ale nie dłużej, aby unikać strat witamin i składników mineralnych.

UNIKANIE

Unikaj spożycia:

• słodzonych napojów
• cukrów prostych zawartych w cukrze, cukierkach, czekoladzie, ciastkach, deserach itp. 1 g cukru to 4 tzw. „puste kalorie”. Jedna łyżeczka cukru to 6 g. Warto więc rezygnować z cukru, np. na początek przestać słodzić kawę czy herbatę
• żywności wysoko przetworzonej typu fast food, instant, słonych przekąsek, zup i sosów w proszku, kostek rosołowych, mieszanek przyprawowych z glutaminianem sodu, sosów do sałatek
• alkoholu; czy wiesz, że 1 gram alkoholu etylowego to 7 kcal? To prawie dwa razy więcej niż 1 gram cukru! Im bardziej wysokoprocentowy alkohol, tym większa jego kaloryczność. Tylko 100 g piwa to 49 kcal, wino dostarcza od 66 do 95 kcal, a wódka 220 kcal. Dodatkowo są to zupełnie puste kalorie, nie niosące ze sobą żadnych wartości odżywczych
• mocnej kawy i herbaty
• unikaj smażenia i pieczenia na tłuszczu
• unikaj zasmażek
• unikaj nadmiaru soli (spożywaj max. 5 g soli – łyżeczka dziennie)

UPRAWIANIE

Regularna aktywność fizyczna sprzyja utrzymaniu prawidłowej masy ciała albo jej redukcji. Zapobiega też efektowi jo-jo. Wzmacnia mięśnie i pozwala zachować zdrowie.

Aktywność fizyczna zalecana w ciągu tygodnia dla uzyskania istotnych korzyści zdrowotnych to minimum:

• 30 minut umiarkowanej aktywności przez 5 dni w tygodniu; Inaczej mówiąc jest to 150 minut aktywności o umiarkowanej intensywności. Możesz je też zastąpić 75 minutami intensywnych ćwiczeń. Możesz również połączyć aktywność o umiarkowanej intensywności z intensywną – 1 minuta intensywnych ćwiczeń jest równoważna 2 minutom aktywności o umiarkowanej intensywności.
• W tygodniu dwukrotnie wykonaj ćwiczenia wzmacniające mięśnie, które angażują wszystkie główne grupy mięśniowe

 

 

Czy wyobrażasz sobie samochód bez silnika? Tak samo niezbędna dla Twojego organizmu jest zdrowa wątroba. Na jej prawidłowe funkcjonowanie może wpływać wiele czynników, w tym wirus zapalenia wątroby. Niektórymi jego typami możesz zakazić się nawet podczas wizyty u fryzjera lub kosmetyczki.

Wirusowe zapalenie wątroby, potocznie nazywane żółtaczką, to ciężka choroba zakaźna wątroby, która może prowadzić do poważnych powikłań, takich jak rak czy marskość wątroby. Przyczyną WZW jest zakażenie jednym z rodzajów wirusów: A, B, C, D lub E. W Polsce największe znaczenie mają typy B i C.

Do najbardziej charakterystycznych objawów wirusowego zapalenia wątroby należą:

• Osłabienie organizmu i uczucie zmęczenia
• Ból i powiększenie obwodu brzucha
• Utrata apetytu
• Zmniejszenie masy ciała
• Zażółcenie skóry

 

Jeżeli zaobserwujesz u siebie lub u swoich bliskich któryś z wymienionych objawów to rozważ wykonanie badań diagnostycznych w kierunku WZW – wczesna diagnoza umożliwia wdrożenie odpowiedniego leczenia i zminimalizowanie ryzyka wystąpienia powikłań.

Podstawowe badania w rozpoznawaniu wirusowego zapalenia wątroby to:

• Antygen Hbs, który jest wskaźnikiem wirusowego zapalenia wątroby typu B
• Przeciwciała przeciw HCV- wskaźnik wirusowego zapalenia wątroby typu C

 

Badania te są proste, a na ich wyniki nie musisz długo czekać. Warto je połączyć z próbami wątrobowymi, oznaczeniem albumin, enzymów komórek mięśni i wątroby oraz badaniem aktywności układu krzepnięcia — dzięki temu wykryjesz ewentualne wczesne powikłania choroby.

Nieleczone wirusowe zapalenie wątroby prowadzi do ciężkich powikłań, jednak po wdrożeniu skutecznego leczenia można z nim żyć pełnią życia, długo i szczęśliwie. Najlepiej jednak jest zapobiegać chorobie, a najskuteczniejszą formą profilaktyki jest szczepienie – zaszczepić się można przeciwko WZW A i WZW B.